Bedensel Yetersizliği Olan Bireyler İçin Destek Eğitim Programı’nı Uygulamada Dikkat Edilecek Hususlar

Bedensel Yetersizliği Olan Bireyler İçin Destek Eğitim Programı’nı Uygulamada Dikkat Edilecek Hususlar

• Modüllerde yer alan hedef/hedef davranışlar “Bedensel Yetersizliği Olan Bireyler İçin Destek Eğitim Programı”nın genel amaçlarına ulaşmayı sağlayacak nitelikte belirlenmiştir.

• Bedensel yetersizliği olan bireylerin tanılanmış bedensel yetersizliğine ek olarak başka bir yetersizliğinin olması hâlinde (zihinsel, görme, işitme vb.) sahip olduğu ek yetersizlik alanındaki programlara ait modüllerden birey için uygun hedef/hedef davranış belirlenerek bireysel ve/veya grup eğitim programına dâhil edilmelidir.

• Bedensel Yetersizliği Olan Bireyler İçin Destek Eğitim Programı; bedensel yetersizliği olan bireylerin toplumsal kaynaklardan diğer bireylerle birlikte eşit şartlarda yararlanmalarına olanak sağlamak amacıyla uygulama aşamasında belirtilen amaca hizmet etmeli ve gerçek hayatla uyumlandırılarak yürütülmelidir. Uygulayıcı, modüllerin ihtiyaç duyulan aşamalarında bireyle birlikte sosyal yaşam alanlarında (oyun ve park alanları, çarşı-pazar, sinema-tiyatro salonları, toplu taşıma araçları) mutlaka kazanılan becerilerin uygulamalı olarak gerçekleştirilmesini sağlayan eğitim faaliyetlerine yer vermelidir. Ayrıca bireyin gün içerisinde bulunduğu doğal yaşam ortamlarında (ev, kreş, okul, park vb.) mutlaka değerlendirilerek bağımsızlığını destekleyici ve artırıcı, aile ve bireyin günlük yaşam aktivitelerini kolaylaştırıcı düzenlemelerin yapılması ve program ile elde edilen hedef/hedef davranışların tüm doğal yaşam ortamlarında sürdürülmesi sağlanmalıdır.

• Bedensel Yetersizliği Olan Bireyler İçin Destek Eğitim Programı’nı oluşturan modüller, bireylerin sahip olduğu yetersizlik alanlarına yönelik hazırlanmıştır. Modüller arasında gelişimsel basamaklara göre bir sıralama söz konusu olmasına rağmen modüller her zaman birbirinin ön koşulu değildir. Örneğin “Başlangıç Düzey Motor Beceriler” modülünü başaramayan bireyin gelişim özellikleri ve ihtiyaçları göz önünde bulundurulduğunda daha sonraki “Oturma” modülüne geçmesi söz konusu olabilir. Yine bireyin ihtiyaçlarına göre aynı anda birden fazla modül programa dâhil edilebilir.

• Bölümler tek başına önerilebileceği gibi bireyin gereksinimlerine göre aynı anda birkaç bölüm de önerilebilir. Bir bölümde bulunan hedef ve hedef davranışların tamamının bağımsız olarak başarılması gereklidir.

• Program modüllerinde yer alan hedef/hedef davranışların gerçekleşebilmesi için eğitim sürecinde modülde belirtilen gerekli araç gereç ve donanımlar sağlanmalıdır.

• Bedensel Yetersizliği Olan Bireyler İçin Destek Eğitim Programı kapsamında destek eğitim hizmeti veren kurum; • Rehberlik ve araştırma merkezi, • Bireyin devam ettiği örgün/yaygın eğitim kurumu, • Birey eğer tedavi görüyorsa ilgili sağlık kuruluşu, • Eğer çalışıyorsa işveren, • Genel ve yerel yönetimler ile gerek duyulduğu durumlarda işbirliği içinde çalışmalıdır.

• Bedensel Yetersizliği Olan Bireyler İçin Destek Eğitim Programında yer alan modüllerin uygulanması sırasında kazandırılması gereken fonksiyonel becerilerin bireysel farklılıklara göre adaptasyonu gereklidir. Programdaki ilerlemeler, fonksiyon ve hareket kayıplarının kişiden kişiye değişen oran ve özelliklerine göre düzenlenmelidir.

• Bedensel yetersizliği olan bireylerde motor, duyu, algı, bilişsel ve iletişim problemleri farklı seviyelerde ortaya çıkar ve bedensel yetersizliği olan bireylerin destek eğitim programlarına tepkileri değişim gösterir. Bu programın, bedensel yetersizliği olan bireylerin ihtiyaçları doğrultusunda ve belki de her ders saatinde değişmesi veya tekrar edilmesi gerekebilir. Örneğin aşırı kas kasılmaları olan bir bireyde bu kasılmaların şiddeti günden güne farklılık göstereceğinden o gün içinde yapılacak uygulamalar da farklılık gösterilecektir. Kazandırılması hedeflenen fonksiyonel beceriler, kısıtlılığın şiddetine bağlı olarak değişeceğinden her bireyde bireysel hedefler gündeme gelmekte ve hedeflere ulaşmak için gerekli zamanın kesin olarak bilinmesi mümkün olmamaktadır. Detaylı olarak yapılacak değerlendirmeyi izleyerek oluşturulacak program, bireysel hedefler göz önünde bulundurularak hazırlanmalıdır.

• Bedensel yetersizliği olan bireylerin destek programı bireysel olarak uygulanmalıdır.

• Modüllerde yer alan hedef ve hedef davranışların eğitimi sırasında kompanzasyonlar göz önünde bulundurulmalıdır. Vücudun bir bölümünde hareket istendiğinde diğer kısımların dizilimine/düzgünlüğüne dikkat edilmelidir.

• Bireylerle yapılacak çalışmalar sırasında verilen yönergelerin kısa, net ve anlaşılır olması, performansın artırılmasını sağlayacaktır.

• Bedensel Yetersizliği Olan Bireyler İçin Destek Eğitim Programı dâhilinde aile ile işbirliğine yer verilmeli, ilgili uzmanlar tarafından hazırlanılan uygulamalı video kayıtları, broşürler vb. ile eğitim zenginleştirilmelidir.

• Aile ile işbirliği kapsamında, bireye ev egzersiz programı verme yaklaşımından çok bireyin doğal yaşam ortamında kazandırılması hedeflenen hareket, fonksiyon ve aktiviteleri deneyimlemesine/kullanmasına fırsat verici yaklaşımlara yer verilmelidir. Dolayısı ile eğitim, fizyoterapi ve rehabilitasyon programlarının odağında birey, aile ve/veya bakım veren olmalıdır.

• Değerlendirmeler ve uygulamalar sırasında etik prensipler gözetilmeli, bireyin ve ailenin sosyo kültürel düzeyi ve inançları göz önünde bulundurulmalıdır.
• Duyu algı motor beceriler modülünde, duyusal işlemleme kavramı içerisinde yer alan taktil sistem, proprioseptif sistem, vestibüler sistem ve görsel algı bölümlerine yer verilmiştir.

• İnce motor beceriler modülünde yer alan bölümler ve içerisindeki hedef/hedef davranışlarda duruş, kas tonusu, eklem hareket açıklıkları, vücut algısı (vücut kısımlarının birbirine göre pozisyonu) ve duyu algı motor bütünlük (duyusal işlemleme) bireyin performansını etkiler. Bu nedenle birey ile çalışılırken bahsi geçen hususlara dikkat edilerek nöromuskuloskeletal açıdan optimum şartlar sağlanmalıdır.

• Destek eğitim her yaş (0-99) aralığında verilebilir. Ancak yaşa bağlı olarak ortaya çıkan bedensel yetersizliklerin bu program kapsamında değerlendirilme durumlarına ilgili uzman hekim tarafından verilen rapor göz önünde bulundurularak Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu tarafından karar verilir.

Kaynak: https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2021_05/21130008_Bedensel.pdf