Otizm

Otizm Nedir?

Otizm spektrum bozukluğu, sosyal işlevsellik ve iletişim problemleri ile karakterize edilen bir dizi nörogelişimsel bozukluğu ifade eder. Otizmli bireyler, genellikle kısıtlı, tekrarlayan ve basmakalıp ilgi alanları ya da davranış kalıpları gösterirler. Otizm, kişinin pek çok duyusal sorun yaşamasına neden olur. Otizmli kişilerin, tipik olarak sese, ışığa, dokunuşa, tatlara, kokulara, acıya ve diğer uyaranlara karşı aşırı veya yetersiz hassasiyetleri bulunur.

Otizmin nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte, güncel araştırmalar otizm spektrum bozukluğunda tek bir neden olmadığını göstermektedir. Ailede otizm öyküsünün varlığı, metabolik dengesizlikler, ağır metallere maruz kalma, viral enfeksiyon geçmişi, düşük doğum ağırlığı, yaşlı ebeveyn doğumu, Frajil X sendromu gibi çeşitli unsurlar otizm riskini artırmaktadır.

Otizm Belirtileri Nelerdir?

Erken çocuklukta başlayan otizm belirtileri kişiden kişiye değişebilir. Ancak, göz teması eksikliği, bir öğeye aşırı odaklanma, sosyal temasa karşı ilgi kaybı, ısrar, kısıtlı ve tekrarlayan davranışlar otizmin temel belirtileri olarak değerlendirilir.

Otizmin diğer belirtileri şu şekildedir:

• Sosyal işaretleri anlamada eksiklik,
• Öğrenmede güçlük ve zorluk çekme,
• Empatiden yoksun olma,
• Tek bir konuya yoğun olarak odaklanma,
• Konuşmayı öğrenmede gecikme,
• Düz ya da robotik şekilde monoton konuşma,
• Dili anlama becerisinde eksiklik yaşama,
• Anormal vücut duruşu veya yüz ifadeleri,
• El çırpma, zıplama, sallama ya da döndürme gibi tekrarlayan davranışlar,
• Belli rutin değişikliklerinde derin üzüntü yaşama,
• Başkalarının davranışlarını taklit edememe,
• Koordinasyon eksikliği, beceriksizlik,
• Hem kendine hem de başkalarına karşı saldırgan davranışlar sergileme,
• Sürekli hareket halinde olma ve düşünmeden dürtüsel olarak hareket etme

Otizm Tedavi Edilebilir Mi?

Sosyal yaşamda pek çok zorluğa neden olan otizm spektrum bozukluğu için tek bir standart tedavi söz konusu değildir. Otizm belirtilerini en aza indirmek ve kişinin iletişim becerilerini en üst düzeye çıkarmak için pek çok uygun tedavi ve müdahale bulunmaktadır. Bunların arasından bilimsel olarak kanıtlamış en etkili yöntem özel eğitimdir. Otizm tedavisi, kişiye özel olarak yapılandırılmakta ve uzman desteği ile tedaviye yanıt alınmaktadır. 

Otizm ile dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu arasında benzer belirtiler olduğu için teşhisin doğru yapılması kişinin ihtiyaçlarına odaklanacak en doğru tedavi için önemlidir. Otizm tedavisinde, davranışsal yönetim terapisi, bilişsel davranış terapisi, ortak dikkat gelişimi, ilaç ve beslenme tedavisi, ebeveyn aracılı tedavi, fizik tedavi, konuşma dil terapisi ve sosyal beceri eğitimi gibi pek çok farklı yaklaşımın bir arada kullanılması gerekebilir. Otizm teşhisi olan birey kaç yaşında tedaviye başlarsa başlasın mutlaka her yaşta faydasını görmekte ve sosyal yaşama başarılı bir şekilde katılmaktadır.

Otizm Tanısı Nasıl Konur?

Otizm spektrum bozukluğu, kan testi ya da röntgen gibi somut çıktılarla teşhis edilebilen bir rahatsızlık olmadığı için hayli zor teşhis edilebilir. Bu noktada, çocuğunuzun gelişimi hakkındaki dikkatli gözlemleriniz ve objektif değerlendirmeleriniz büyük önem taşır. Çocuk doktorunuzun değerlendirmeleri neticesinde fark edilen belli başlı gelişim gerilikleri, otizm için erken teşhis ve tedavinin önünü açabilir.

Otizm tanısı koymak için ebeveynlerin çocuklarının gelişimi hakkında tüm endişelerini çocuk doktoru ile paylaşmaları gerekir. Doktor ziyaretiniz sırasında hekiminiz size çocuğunuzun gelişimi hakkında özel sorular sorabilir ya da bir anket doldurmanızı rica edebilir. Bir uzman değerlendirmesi neticesinde çocuğunuzda otizm belirtileri fark edilirse, hiçbir gecikme olmadan çocuğunuzun özel eğitim desteği alması başarılı bir tedavi için gereklidir.

Uzmanlar tüm sağlıklı çocukların 18-24 ay aralığında otizm için taranmasını önermektedir. Otizm spektrum bozukluğuna dair herhangi bir şüphe söz konusu olduğunda çocuğunuzun tam değerlendirilmesi ve müdahale edilmesi için sevk edilmesi gerekebilir. Otizm değerlendirmesi, profesyonel bir ekip tarafından ebeveyn ve bakım verenlere bir dizi soru sorulması, çocuğun gözlemlenmesi, fiziksel olarak muayene edilmesi ve çeşitli testleri içerir.

Bu noktada çocuğunuzun oyun esnasında sizinle ya da bakıcısı ile etkileşimleri dikkatli bir şekilde gözlemlenmelidir. Motor beceriler, dil becerisi, sosyal beceriler, bilişsel beceriler ve çocuğun kendi kendine yetebilmesi gibi çeşitli gelişimsel beceriler bütünsel olarak değerlendirilmeye alınır. Tüm bu becerilerin genel beklentiden daha düşük olması durumunda otizmden şüphelenilir. 

Konuşma ve dil gecikmesi olan veya otizm şüphesi bulunan tüm çocukların işitme duyusu resmi olarak test edilmelidir. Sorunun herhangi bir işitme probleminden kaynaklanmadığını bilmek otizm şüphesini güçlendirebilir.

Otizm tanısı, çocuğun öyküsü, sosyal etkileşim gözlemleri, genetik testler ve fizik muayene testleriyle toplanan tüm veriler dahilinde konur. Çocuğunuzun gelişimine dair herhangi bir endişeniz varsa bunu doktorunuzla paylaşmaktan çekinmeyin. Ebeveynler olarak çocuğunuzun gelişim basamaklarını doğru gözlemleyerek ve erken harekete geçerek onların ihtiyaç duydukları hizmete,  desteğe ve özel eğitime ulaşmasını sağlayabilirsiniz.