Dikkat Eksikliği ve Hiperaktive (DEHB) Bozukluğu

Dikkat eksikliği, aşırı hareketlilik, ataklık ve dürtüsellik özelliklerinin belirgin olduğu, etkinlik ve görevleri sürdürme ve tamamlamada güçlük çekilen ve bu özellikler nedeni ile belirgin sorunlar yaşanan gelişimsel bir bozukluktur (Öktem, 2009). 

Nasıl Fark Edilir? 

• Aşırı hareketli olabilirler. 
• Belli bir süre oturmaları istendiğinde bile vücutları kıpır kıpır olabilir. 
• Bir işin başında oturma süreleri çok kısa olabilir. 
• Bulundukları yere vurarak, dokunarak, ritmik sesler çıkarabilirler. 
• Dikkatleri dağınık olabilir. Başladıkları işi sonlandırmada zorlanabilirler. 
• Ayrıntılara dikkat etmekte zorlanıp dikkatsizce hatalar yapabilirler.
• Bir işe uzun bir süre konsantre olmayabilirler. 
• Dikkatlerini odaklaştırmada güçlük çekebilirler. 
• Aynı anda pek çok şeyle birden ilgilenebilirler. 
• Sık sık eşyalarını kaybedebilirler. 
• Bir aktiviteye uzun süre katılma, anlatılanları dinleme ve becerileri genellemede yetersiz kalabilirler. 
• Bir hareketi yapmadan önce sonuçlarını düşünemeyebilir ya da fark edemeyebilirler. 
• Sürekli konuşur, bağırır, başkalarını yaptığı işi engelleyebilirler. 
• Yönergeleri takip etmede yetersiz kalabilirler. 
• Günlük etkinliklerde unutkan olamayabilirler. 
• Eşyalar üzerinde gezme, tepelere tırmanma her şeyin içine girme davranışları söz konusu olabilir. 
• Evden, okuldan kaçma davranışı gösterebilirler. 
• Davranışlarını kontrol edemeyebilirler. 
• Hatalarını kabullenmeyebilir, suçu başkalarında arayabilir, öz eleştiri yapamayabilirler. 
• Çok ve hızlı konuşabilirler. 
• İki kişi konuşurken araya girme eğilimi gösterebilirler. 
• Alaycı olabilirler. 
• Düzenli defter tutamayabilirler. 
• Hep kendi istedikleri olsun isterler, olmazsa hırçınlaşabilirler. 
• Kurallara uymada zorlanabilirler. 
• Sabırsız davranışlarda bulunabilirler. 
• Sorulan soru tamamlanmadan cevap verme eğilimindedirler. 
• Huzursuz ve gergin olabilirler. 
• İsteklerinin ardı arkası kesilmeyebilir. 
• Çabuk sinirlenebilir, öfke nöbetleri gözlenebilir. 
• Kendilerini yetersiz ve başarısız algılayabilirler. 
• Geç yatma-uyuyamama-erken kalkma söz konusu olabilir. 
• Uyum, yönelim kusurları olabilir. 
• El-göz koordinasyonu gerektiren işlerde sakardırlar. 
• Oyunda mızıkçılık yapabilirler. 
• Liderlik özellikleri olmayabilir. 
• Hırçın, kavgacı tutum sergileyebilirler. Kavga-dövüş başlatma söz konusudur. 
• Yalana sık başvurabilirler. 
• Bilgiçlik taslayabilirler. 
• Düğme ilikleme, ayakkabı bağlama, düzgün yazı yazma, düzgün kesme gibi el becerilerinde yetersiz olabilirler. 
• Günlük işlerde unutkan olabilirler. 
• Sinir sistemleri normale göre daha az çalışır. 
• Acıya dayanıklı olabilirler. 
• Titizlik ve takıntıları vardır, esprili ve yardımsever olabilirler. 
• Test ve sınavlarda ilk soruları doğru cevaplarken genelde 5-6 soru sonrasında hatalı cevap sayısı artar.

Öğretmene Öneriler 

• Öğretmen masasına yakın bir yerde, sınıfa arkasını dönecek şekilde oturtulmalıdır. 
• Dikkatini dağıtacak uyaranlar olmamalıdır. 
• Yapılacak etkinliklerden önce hatırlatmalar yapılmalıdır. 
• Yeni etkinliğe geçerken yeni konu söylenmeli ve ders için zaman verilmelidir. 
• Sınıf içi kurallar öğrenci ile tartışılarak belirlenmelidir. 
• Kurallar sınıfa yazılı olarak öğrencinin göreceği şekilde asılmalıdır. 
• Sınıf içi görevler verilmelidir. 
• Sınıf sakin ve kontrollü bir yer olmalıdır. 
• Yönergeler mümkün olduğunca teker teker verilmelidir. 
• Anlamadığı soru ve yönergeleri tekrar sorması için cesaretlendirilmelidir. 
• Sınavlar için ek süre verilmelidir. 
• Dikkati dağıldığında toplaması için zaman verilmelidir. 
• Tahtaya yazılanı deftere not etmesi için ek süre verilmelidir. 
• Sözlü sınavlarda daha iyi olduğunda yazılı sınav yerine sözlü sınav yapılmalıdır. 
• En az diğer çocuklar kadar ödüllendirilmelilerdir. 
• Ders çalışma yöntemleri hakkında bilgi verilip öğretilmelidir. 
• Yapabildiği olumlu şeyler ve güçlü yönleri sergilenmelidir. 
• Ders aralarında enerjisini boşaltacak etkinliklere yöneltilmelidir. 
• Eşyalarına nasıl sahip çıkacağı öğretilmelidir. 

Anne-Babaya Öneriler 

• • Çocuğun sınırlılıkları kabul edilmelidir. 
  • Yoğun enerjisini harcayacak koşma, zıplama gibi etkinliklere yöneltilmelidir. 
  • Kısa, net, açık ifadeler kullanılmalıdır. 
  • Eğitimcileri ile işbirliği içinde çalışılmalıdır. 
  • Olumsuz davranışları ortadan kaldırılarak olumlu davranışlar örnek gösterilmelidir. 
  • Ev düzenli tutulmalıdır. 
  • Kurallar evde çocuk ile birlikte belirlenmelidir. 
  • Belirlenen kurallar her zaman ve her yerde uygulanmalıdır. 
  • Dikkat süresini uzatacak bul-yap, eşleme gibi etkinlikler yaptırılmalıdır. 
  • Yakın çevreden gelen “kötü çocuk” gibi tepkiler evde devam ettirilmemelidir. 
  • Düzenli olarak çocuk sevdiği ortamlara götürülüp, hoş vakit geçirmesi sağlanmalıdır.

Kaynak: Özel Eğitim, Güzel Gelecek