Kaçıp giden ve kaybolan otizmli çocuklar son zamanlarda medya haberlerine sıkça konu olmakta ve bu davranışların sebep olduğu olumsuz sonuçlar otizmli çocuğa sahip aileleri çaresizliğe sürüklemekte ve gelecekle ilgili olumsuz kaygılara neden olmaktadır. Ayrıca kaybolma sonucu yaşanan trajik olaylar toplumun her kesimde büyük üzüntüye ve toplumsal huzursuzluğa yol açmaktadır.
Çocuğun özel eğitim programında etkili ABA yöntemleri ile kaçıp gitme davranışını önlemek ve kaybolma durumlarında kullanılabilecek becerileri öğretmek mümkündür ve bu tür uygulamalar ‘hayat kurtarıcı’ olabilir.
Her çocuğun yıllık eğitim programı kapsamı kapsamında ‘Birlikte yürüme’, ‘Bekleme’ ve ‘Komutlara uyma’ ilk zamanlarda sistematik bir şekilde özenle öğretilmeli ve takip edilmelidir.
Bu programlar eğitim kurumunun dışında ayrıca çalışılmalı ve belirli bir ilerleme görüldüğünde aileye aktarılmalıdır. Bekleme, birlikte yürüme ve komutlara uyma davranışlarına ilave olarak ‘Dur geliyorum’ ve ‘Yanıma gel’ vb komutlara uyma davranışları da çok iyi düzeyde çocuğa öğretilmelidir.
Kaçıp giden çocuklara ayrıca ‘Nereye gidiyorsun?’ ‘Burası neresi?’ gibi sorulara cevap verme ve nerede olduğunu söylemeyi de öğretmek gerekir. En basit bir örnekle çocuğu belirli bir yere (mutfak, banyo, balkon, yatak odası, bahçe, bakkal, manav vs.) göndermek giderken nereye gittiğini, sonra nerede olduğunu, burasının neresi olduğunu sormak ve cevap vermeyi öğreterek işe başlayabiliriz. Giderek daha farklı daha karmaşık ortamlarda öğretim sürdürülmelidir.
Konuşabilen çocuklara telefonda konuşmayı da öğretebiliriz. Telefonda bulunduğu yeri tarif etmeyi öğretebiliriz. Örneğin ‘Bir pastanenin önündeyim’ veya ‘Trenlerin beklediği bir duraktayım’ gibi. Eğer çocuk konuşamıyorsa telefon kullanarak konum göndermeyi öğretebilir veya görüntülü arayıp yönerge verebiliriz. Örneğin ‘Mavi kıyafetli kişinin (polis) yanına git ve telefonu ona ver’ veya ‘Arkandaki banka otur beni bekle’ ya da ‘Olduğun yerde beni bekle geliyorum’ gibi.
Ortak bir buluşma noktasında beklemeyi öğretmek önemli beceriler arasındadır. Örneğin markette ‘Sebze reyonunda buluşalım’ veya okulda ‘Spor salonunda görüşürüz’ deyip o nokta da buluşmayı öğretebiliriz.
Konuşamayan çocuklar için bir bel çantası taşımayı ve içerisinde anne-babasının adı, telefon adres kaydı vb kartlar bulundurabilir ve biri bu tür sorular sorduğunda çantasından çıkartıp cevap vermeyi öğretebiliriz.
Otizmli çocukların eğitimi ABC’nin öğretiminden ibaret olmamalıdır. ABA yöntemleri ile çocukları yaşama hazırlayan ve onların güvenliğini sağlayan çok geniş çapta birçok beceriyi etkili şekilde öğretebiliriz..
.jpeg)
